HET NIEUWE SAMEN Verslag Jacob Spaander, Participatiesamenleving tweede fase.

Jeroen Olthof weet het nog goed. Amper was hij Zaanstads wethouder Zorg geworden of ons staatshoofd verklaart de verzorgingstaat dood en verkondigt dat we voortaan een participatiesamenleving zijn.

Nu, acht jaar later, willen wij met Platform aan de Zaan kijken hoe dat er eigenlijk uitziet; de participatiesamenleving. En omdat het een behoorlijke mond vol is, hebben wij dat afgekort tot: Doe Het Zelf.

Radboud Engbersen, expert sociaal domein die al decennia lang de ontwikkelingen daarin volgt, wil dat meteen nuanceren. Niet doe het zelf, maar doe het samen. En samen met de veertig bezoekers van deze avond loopt hij langs de voor- en nadelen van de participatiesamenleving.

Onze derde gast, Jemuel Lampe maakt het verschil voor jongeren met een detentieverleden.

De barmhartige Samaritaan Op de kaften van recente onderzoeken en adviezen op dit gebied prijken termen als: investeren in vermogen van burgers, loslaten in vertrouwen, terugtreden is vooruitzien en vertrouwen in burgerkracht. Eigenlijk allemaal een reactie op de te ver doorontwikkelde verzorgingsstaat.

De staat heeft volgens Abram de Swaan, schrijver van ‘Zorg en staat’ de rol van barmhartige Samaritaan overgenomen met als gevolg dat burgers afhankelijk werden. Er werd veel gepamperd maar echte probleemgevallen werden niet bereikt, echte aandacht was er niet. Nu moeten wij het weer zelf doen. Maar iets zelf doen, is ook vaak iets alleen doen. Ook wordt er vaak gesproken over zelfhulp, zelfregie, zelforganisatie, maar volgens Radboud moeten we juist meer samen doen. Als er teveel op de schouders van de mensen wordt gelegd dan gaat het fout. Er is een kwetsbare groep die het dan niet zal redden.

Het gaat dus over gemeenschap, over collectiviteit, het nieuwe samen maar…

Je moet je er wel lekker bij voelen.

Schrijf niet te veel op Jeroen Olthof voelde zich niet lekker bij de uitspraak van koning Willem-Alexander. Hij vond het de grootst mogelijke onzin. Waar het nodig is, moet de verzorgingsstaat er gewoon zijn en participatie is er altijd al geweest. Het is al 2.000 jaar aan de gang maar door het op te schrijven gaat het fout.

Waar het eigenlijk om gaat, is hoe de overheid kan participeren. Het gaat om de vraag hoe je dingen mogelijk maakt, de rolinvulling en niet hoe je ze (als overheid) regelt. We hebben nog steeds een risico-regelcultuur terwijl het eigenlijk niet in regels te vatten is. Het gaat over vertrouwen, het gaat over veiligheid, maar ook over gezond verstand. Het zou een vak op de scholen moeten zijn.

Product met een verhaal Jemuel Lampe heeft het sociaal ondernemen in de praktijk uitgevonden. Iedereen kent het verhaal van Zuivere Koffie. Jongeren in de bak krijgen duwtje in de rug (en de goede richting) door koffie te branden of een bak troost te zetten. Meer dan drie jaar geleden stond hij ook op het podium van platform aan de Zaan, toen deed hij nog een oproep om zijn plan verder te helpen, inmiddels is het een goed lopend bedrijf geworden. Iedereen wil een product met een (tranentrekkend) verhaal.

Inmiddels lopen zijn initiatieven Cookie van eigen Deegh en Future Builders ook goed. Maar Jemuel heeft ook gezien dat jongeren die in de gevangenis zitten – of hebben gezeten- een baan bieden niet genoeg is. Hij wil daarom nu er voor zorgen dat hij die jongens echt verder kan helpen hun leven weer op orde te krijgen. Een mooi verhaal over iemand die het verschil maakt door zelf aan de gang te gaan. Of door samen aan de gang te gaan. Het geeft ook aan dat je van een ogenschijnlijke zwakte een kracht kan maken.

Tweede fase Misschien is dat wel wat de tweede fase van de participatiesamenleving in kan luiden. Van de zwaktes die er nu nog zijn een kracht maken. Hoe? Vooral door het samen te doen. En mensen niet afrekenen op wat ze niet kunnen, maar zien wat ze wel kunnen toevoegen aan de samenleving. En voor wie dat extra duwtje in de rug nodig heeft moet die er gewoon zijn, ook als dat een leven lang moet gebeuren.

Misschien is het woordje “gewoon” wel de sleutel. Het stelt ons de vraag wat wij eigenlijk normaal vinden, in wat voor samenleving we willen leven. En het antwoord op die vraag zit al in het woord; samen leven.

Dus hoe die tweede fase er ook uit zal zien; we doen het samen, zonder al te veel regels, en het mag ook best een keer fout gaan. Als we maar samen leren.

Benieuwd naar de presentatie van Radboud Engbersen? Lees deze hier na.Presentatie Radboud Engbergsen Movisie 4 maart 2019